Het leemplateau bestaat hoofdzakelijk uit intensief bewerkte akkers. Grote rechthoekige percelen en gebetoneerde veldwegen bepalen het uitzicht. De tijd van graanakkers vol met blauwe korenbloemen en rode klaprozen is ver weg. We zien een steriel landschap met bijzonder weinig natuur. Typische akkerbroedvogels zoals veldleeuwerik, grauwe gors, gele kwik, kwartel of patrijs zijn zeer zeldzaam geworden. De Europese hamster, eertijds een veel voorkomende bewoner van de graanvelden, is volledig verdwenen. In de winter kan men op de kale akkers, die dan veel gelijkenis vertonen met een steppelandschap, nog een blauwe kiekendief zien jagen, soms zelfs een smelleken of een ruigpootbuizerd.
De vallei van de Kleine Gete is nog rijker aan natuur. Hier treft men een mozaïek aan van bosjes, weilanden, boomgaarden, akkers en ruigten. In de bossen van enige omvang zitten bosuil, sperwer, buizerd, ree en vos. Het parkachtig landschap biedt huisvesting aan groene en grote bonte specht, soms zelfs aan de kleien bonte. Koekoek, wielewaal, bosrietzanger en spotvogel zijn jaarlijks terugkerende zomergasten.
In de weilanden met pinksterbloem vliegt in de lente de oranjetip, langs bosranden kunnen bont zandoogje en landkaartje waargenomen worden.
De waterkwaliteit van de Kleine Gete laat te wensen over, hoewel er langzamerhand beterschap te verwachten is door de aanleg van waterzuiveringstations (Hélecine, Eliksem). De rivier bevat een beperkt aantal vissoorten o.a. bermpje, paling, voorn, beekforel en riviergrondel.
De bronnen aan de oude waterkerskwekerij leveren het hele jaar water van een uitstekende kwaliteit. De hier ontspringende Deisbeek heeft helder, zuurstofrijk water en is rijk aan vis. De erg zeldzame rivierdonderpad (een rode lijst soort) leeft in deze beek. IJsvogel, grote zilverreiger en waterral zoeken er hun prooi.
Vermeldenswaard is de Longa, een monumentale holle weg op de grens van Ezemaal en Neerheylissem. Deze als landschap geklasseerde veldweg loopt van de vallei tot op de kop van het plateau en snijdt hierbij zeer diep in de leemlaag en zelfs in de daaronder liggende tertiaire laag. De bermen zijn dicht begroeid met een bosachtige vegetatie rijk aan lianen van bosrank. Dit is het voorkeurbiotoop voor geelgors, ransuil en wild konijn.
Beemdkroon (Knautia arvensis) is een plant van de Kaardenbolfamilie (Dipsacaceae). In Ezemaal te vinden op de bermen van sommige zonnige hollewegen en in enkele tuinen. Ook in het gehucht Meer kan je deze plant terug vinden. Wel moet er voldoende kalk aanwezig zijn in de bodem en hoe dan ook veel zon en warmte. Voor Vlaanderen is het eerder een zeldzaamheid. Op Beemdkroon kan je met wat geluk de zeer zeldzame Knautiabij (Andrena hattorifiana) vinden. Het is een grote solitaire bij die haar nestjes in de bodem maakt. Als je ze ziet dan zal ze zeer veel roze stuifmeel aan het harige poten hebben. Eigenlijk kan je slechts Knautiabijen vinden op plaatsen waar er een grote populatie aan beemdkroon te vinden is. Met grote populatie bedoelen we minimum een 50-tal planten. Naast de Knautiabij kan je ook de Penseelkever (Trichius fasciatus) vinden ook dit insect is een stuifmeelvreter.
Heggenrank (Brionia dioica) is een plant van de Komkommerfamilie (Cucurbitaceae). Deze plant is tweehuizig wat wil zeggen dat de mannelijke en vrouwelijke planten afzonderlijk groeien en bloeien. Op deze bloemen kan je soms de Heggenrankbij (Andrena florea) vinden.
Deze solitaire bij komt voornamelijk zoeken naar stuifmeel maar om voldoende energie om te kunnen vliegen, paren en haar nest te bouwen moet ze ook nectar verzamelen. Ook deze solitaire bij leeft in de bodem. De heggerank als plant heeft ondergronds een zeer dikke witte zetmeelrijke penwortel zo de dikte van een voederbiet. De plant is een kruidige klimmer en heeft verschillende ranken om zich vast te houden aan de haag en boom takken. Op de vrouwelijk plant ontstaan er fel rode bassen die giftig zijn.
In Ezemaal is er een groep actief met de inventarisatie van de paddenstoelen in en rond Landen bezig. De gegevens worden doorgegeven aan de Nationale plantentuin van België te Meise en aan Natuurpunt in Mechelen.
Het ganse jaar door zijn er paddenstoelen te vinden,vooral op rottend hout, mest met stro, koeienvlaaien, uitwerpselen van konijnen en op hakselhout. Op hakselhout komen steeds meer soorten voor die niet inheems zijn, omdat het hakselhout dikwijls uit andere landen wordt ingevoerd.
‘Team Landen’ heeft meegewerkt aan het boek “Paddenstoelen in Vlaams-Brabant en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 1980 - 2009”.
Belangrijke soorten zijn zeker de “Wasplaten” aan de kerk en in de omgeving van de spoorwegovergang richting Meer en de Grote steenweg. In de Hakendoverstraat werden zelfs een truffelsoort en paddenstoelen die parasiteren op rupsen van vlinders en nachtvlinders gevonden.
Gezien er in Ezemaal nog steeds actieve landbouw is, zijn vooral in tuinen paddenstoelen te vinden. De Grote steenweg, ‘bos aan de Gete’ de oude waterkerskwekerij en de Hakendoverstraat zijn zeer belangrijke plaatsen om paddenstoelen te vinden.
In België komen zo'n 2400 soorten nachtvlinders voor, elk gebonden aan hun eigen typische leefgebied. In tegenstelling tot wat veel mensen denken, zijn nachtvlinders niet altijd bruin of grijs en saai. In tegendeel, ze zijn vaak erg kleurrijk en prachtig getekend. Sinds 2008 worden ook in Ezemaal de nachtvlinders intensief bestudeerd met behulp van een lichtval. Daarbij worden de vlinders 's nachts aangetrokken door kunstlicht, waarna ze in een houten bak met eierkartons terecht komen. 's Ochtends worden alle vlinders op naam gebracht en weer vrijgelaten. Vooral de zomermaanden brengen een grote variatie aan soorten met zich mee.
Begin 2014 stond de teller al op zo'n 430 soorten die werden waargenomen in Ezemaal. Voor enkele van deze soorten blijkt ons kleine dorp een ware hotspot te zijn. Zo vormde de vallei van de Kleine Gete in Ezemaal voor het Zwarte weeskind een van de eerste bolwerken voor de soort in Vlaanderen. Ook de zeldzame Bruine en Egale bosrankspanner of de Witvlekbosrankspanner gedijen hier goed dankzij de aanwezigheid van hun waardplant Bosrank in de vallei. Ezemaal is bovendien een van de weinige plaatsen in Vlaanderen waar je de uiterst zeldzame Blauwvlekkaartmot en de Schimmelbladroller kan aantreffen. En er valt ongetwijfeld nog heel wat te ontdekken de komende jaren!
Nog enkele interessante foto's:
In het rustige dorp Ezemaal is de Aziatische hoornaar gesignaleerd, wat bezorgdheid wekt bij de inwoners. Deze invasieve soort vormt een bedreiging voor de lokale bijenpopulatie en kan ook gevaarlijk zijn voor mensen. De gemeente heeft maatregelen genomen om de verspreiding te beperken en bewoners worden aangemoedigd om waarnemingen te melden. Samenwerking tussen experts en inwoners is cruciaal om deze bedreiging effectief aan te pakken. Het behoud van de biodiversiteit in Ezemaal staat op het spel.
